Монгол Улс дахь бодлого, эрх зүйн орчин” сэдвээр II хэсгийн танилцуулга, хэлэлцүүлэг үргэлжиллээ

ХЭҮК-ын дарга Ж.Хунан төгсгөлд нь цаашид авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаарх саналаа танилцуулсан юм.

Тэрбээр, хүний эрхийн болон жендэрийн эрх тэгш байдлын талаар хууль тогтоомж, олон улсын гэрээний байгууллагуудаас өгсөн зөвлөмжийн хэрэгжилт, Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх илтгэлийг хэлэлцээд УИХ-аас гарсан тогтоолын хэрэгжилтийг хангахын тулд улсын нэгдсэн төсөв батлах эрхийг дангаар хэрэгжүүлдэг субъект болохын хувьд УИХ санхүүжилтэд зохих ёсоор анхаарч, ялангуяа тухайн гэрээ конвенц, хүний эрхийн механизмын зөвлөмжийн хэрэгжилт тайлагналтыг гардан хариуцаж, гүйцэтгэх үүрэг хүлээсэн төрийн захиргааны төв байгууллага улсын нэгдсэн төсвийн төсөлд тухайн олон талт гэрээний зүйл заалт болон олон улсын механизмаас өгсөн зөвлөмж, түүнчлэн ХЭҮК-ын гишүүний төрийн байгууллагад хүргүүлсэн зөвлөмж, шаардлагыг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах санхүүжилтийг тусгуулдаг байхыг журамлаж, улсын нэгдсэн төсөв хэлэлцэх үед тухайн асуудал хариуцсан салбар байгууллагын төсөвт санхүүжилт туссан эсэхийг нягтлах, заавал тусгуулах замаар биелэлтийг бодитой болгох боломжтой гэж үзэж байна хэмээлээ.

Дараа нь Хүний эрхийн үндэсний зөвлөх, НҮБ-ын Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүний эрхийн хорооны гишүүн Д.Гэрэл, Хүний эрхийн үндэсний зөвлөх, хүний эрх судлаач Б.Болорсайхан нар “Монгол Улс дахь хүний эрхийн бодлого, эрх зүйн орчин” сэдвээр илтгэл танилцуулсан.

Хүний эрхийн үндэсний зөвлөх Д.Гэрэл, “Хүмүүс-Тэдний эрх” эн тэргүүнд гол төвд байх ёстой. Хүний эрхийн хандлага нь хүн бүрийг тэгш хамруулах, хэнийг ч хөгжлийн гадна үлдээхгүй байхыг хэлнэ.” хэмээсэн НҮБ-ын Ерөнхий Нарийн бичгийн дарга Антонио Гутеррес хэлснийг илтгэлийнхээ эхэнд эшлээд, Монгол Улсын нэгдэн орсон олон улсын хүний эрхийн зарим гэрээ, конвенцын нэр томьёоны монгол орчуулгыг эргэн харах шаардлага байгаа талаар хөндсөн.

Тэрбээр, Парламент нь хүний эрхийг хамгаалагч байх үүргээ биелүүлэхэд парламентын гишүүн бүр нэгдэн орсон олон улсын хүний эрхийн гэрээ, конвенцод, тэдгээрийн хүний эрхийг хамгаалах механизм болон тухайн гэрээгээр хүлээсэн үүрэг амлалтын талаар мэдлэг мэдээлэлтэй байх нь чухал. Өөрөөр хэлбэл гэрээний үндсэн зарчим, утга санааг ойлгож мэдэхээс гадна үг нэг бүрийн утгыг ойлгож мэдсэн байх шаардлагатай. Гэтэл Монгол Улсын нэгдэн орсон Олон улсын хүний эрхийн зарим гэрээ, конвенцын зарим нэр томьёоны монгол орчуулга оновчгүй байна хэмээгээд Тэгш хамруулах боловсролын тухай ойлголтыг тусгай гэж орчуулсан нь олон оновчгүй ойлголтын ганцхан жишээ гэдгийг дурдлаа.

Мөн тэрбээр, “No one left behind” буюу ” Хэнийг ч орхигдуулахгүй байх” энгийн ойлгомжтой мөртөө хүчирхэг зарчмыг хөндөөд, Монгол Улсын Их Хурлын 2019-2024 оны стратеги төлөвлөгөөний 3.1.9-д “Улсын Их Хурлаар батлагдах хууль тогтоомж, бодлогын баримт бичгийн нийгмийн эмзэг бүлгүүдэд нөлөөлөх нөлөөллийг үнэлдэг болж, гарсан дүгнэлтийг хууль тогтоомжид тусган хэрэгжүүлдэг болох” гэж тусгасан нь сайшаалтай гэлээ.

Хүний эрхийн үндэсний зөвлөх Б.Болорсайхан, Хүний эрхийн мэдрэмжтэй хууль тогтоомж гэдэгт, Хууль тогтоох эрх мэдлийн зүгээс хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх, ялангуяа нийгмийн эмзэг бүлгээ эн тэргүүнд тухайлан хамгаалах хууль тогтоомжийг ойлгоно хэмээн онцолсон. Мөн гүйцэтгэх эрх мэдлийн гол үүрэг болсон хүний эрхийн талаарх зөвлөмжийг хэрэгжүүлэхэд хяналт тавих зэрэг арга замаар хүний эрхийн хэм хэмжээ, жишгийг бодит биелэл болгодог байх, тэдгээрийг бодит амьдралд хэрэгжүүлэхэд үүссэн зааг ялгааг арилгах, хүний эрхийн биелэлтэд эерэг нөлөө үзүүлэх, ахиц дэвшил гаргах зорилготой байх ёстойг илтгэлдээ дурдсан.

Тэрбээр, Хүний эрхийн мэдрэмжтэй хууль тогтоомж, Монгол Улсын Их Хурлын хяналт, НҮБ-ын хүний эрхийн тогтолцоонд оруулах хувь нэмэр, Монгол Улсын Их Хурлын эгэх хариуцлагын талаар мэдээлэл хүргэж, авч хэрэгжүүлэх арга хэмжээний талаар саналаа танилцуулсан.

Мөн хэлэлцүүлэгт Жендэрийн үндэсний зөвлөх, Жендэрийн үндэсний шинжээч Б.Долгор, Жендэрийн үндэсний зөвлөх, МУИС-ийн Социологи, нийгмийн ажлын тэнхимийн эрхлэгч, Социологийн ухааны доктор М.Батбаатар нар “Монгол Улс дахь жендэрийн эрх тэгш байдлын бодлого, эрх зүйн орчны талаар танилцуулга хийсэн.