Сүүлд нэмэгдсэн

Онцлох

Шинэ мэдээ

Улсын хэмжээнд  зургадугаар сард нийт 295,704 зөрчил бүртгэгдсэн нь өмнөх сартай харьцуулахад 20.8 хувиар буурсан үзүүлэлт юм. Бүртгэгдсэн зөрчлийн 78.2 хувь нь нийслэлд, 21.8 хувь нь орон нутагт байна. Эдгээр зөрчлийн 99.7 хувь нь цагдаагийн байгууллагын бүрэн эрхийн хүрээнд шийдвэрлэгдсэн бол 1.3 хувийг нь Гааль, Татвар, Гадаадын иргэн, харьяатын газар, Онцгой байдлын газар зэргээс шалгасан байна.

Мөн сард зөрчил гаргасан 293,904 хүнд шийтгэл оногдуулсан нь өмнөх сараас 21.2 хувиар, 1210 хуулийн этгээдэд шийтгэл оногдуулсан нь өмнөх сараас 3.8 хувиар тус тус буурсан үзүүлэлт юм. Шийтгэл оногдуулсан иргэдийн 73.4 хувь нь эрэгтэй, 26.6 хувь нь эмэгтэй байсан бол 61.2 хувь нь 26–45 насныхан байжээ. Зөрчлийн шийтгэлийг оногдуулахдаа 283,056 зөрчлийг газар дээр нь шийдвэрлэсэн. Үүнээс 2.6 хувь нь бүртгэлд авч хялбаршуулсан журмаар, 1.3 хувь нь шүүхээр шийдвэрлэгдсэн аж.

Зөрчлүүдийн улмаас 3.8 тэрбум төгрөгийн хохирол учирснаас 2.6 тэрбумыг нөхөн төлүүлжээ.

Зөрчлийн төрлийг өмнөх сартай нь харьцуулбал, хүний биед халдах зөрчил 45.5 хувиар, замын хөдөлгөөний хууль зөрчилт 44.4 хувиар, гаалийн хууль зөрчилт 43.3 хувиар, оршин суугчдын амгалан тайван байдлыг алдагдуулах зөрчил 41.6 хувиар, олон нийтийн газар зүй бусаар биеэ авч явах зөрчил 37.7 хувиар, төрийн албан тушаалтны үйл ажиллагаанд саад учруулах зөрчил 43.4 хувиар, хүүхдийн эрхийн зөрчил 40.7 хувиар, хулгайлах зөрчил 11.1 хувиар, мөрийтэй тоглох зөрчил таван хувиар тус тус өссөн бол танхайрах зөрчил 44.7 хувиар, гамшгаас хамгаалах хуулийн зөрчил 25 хувь, гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй холбоотой зөрчил 0.4 хувиар бууржээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх зарлиг гаргаж, Тулгар төрийн 2234 жил, Их Монгол Улс байгуулагдсаны 819 жил, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 114 жил, Ардын хувьсгалын 104 жил, Ардчилсан хувьсгалын 35 жилийн ой, Улсын баяр наадмын Үндэсний бөхийн барилдаанд ес давж түрүүлсэн Баянхонгор аймгийн Жинст сумын харьяат, “Алдар” спорт хороо, “Тэргүүн Богд” дэвжээний бөх, Улсын начин Энхтүвшингийн Батмагнайд “Улсын арслан” цол олголоо.

Мөн найм давж үзүүрлэсэн Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын харьяат, “Хилчин” спорт хороо, “Жавхлант” дэвжээний бөх, Аймгийн арслан Нямдоржийн Өсөхбаярт “Улсын гарьд” цол олголоо.

Ерөнхийлөгчийн зарлигийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга А.Үйлстөгөлдөр уншиж сонордуулан, Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх улсын цолны батламж, шагнал гардуулж, энгэрийн тэмдгийг нь зүүж өглөө.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүхийн урилгаар хүрэлцэн ирсэн Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарын төрийн анхны айлчлал өндөрлөлөө. 

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, гэргий Л.Болорцэцэг нар Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нарыг “Их тэнгэр” цогцолбор дахь өргөө гэрээсээ үдлээ. 

Төрийн айлчлалын үеэр Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито нар албан ёсны уулзалт хийж, найрсаг харилцаа, ард иргэдийн найрамдал, нөхөрлөлийг гүнзгийрүүлэн хөгжүүлэх талаар ярилцлаа. 

Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако нар Үндэсний их баяр наадмын нээлт болон бусад ёслолд хүндэт зочдын хувиар оролцлоо. 

Энэ айлчлал Монгол Улсын “гуравдагч хөрш”-ийн бодлогын хүрээнд нийтлэг үнэт зүйлс бүхий Япон Улстай хөгжүүлж буй “хүн төвтэй” “Энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх Тусгай стратегийн түншлэл”-ийн харилцааг гүнзгийрүүлж, найрсаг харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх, ард иргэдийн найрамдал, нөхөрлөлийг бэхжүүлэхэд чухал түлхэц өгсөн, түүхэн айлчлал боллоо.

Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито 2019 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдөр хаан ширээндээ заларч, мөн өдрөөс Япон Улсад “Рэйва” (Үзэсгэлэнт зохицол) он тоолол эхэлсэн. 

Эзэн Хаан Нарүхито сэнтийдээ заларснаас хойш 2023 онд Бүгд Найрамдах Индонез Улс, 2024 онд Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улсад айлчилсан бөгөөд төрийн гурав дахь айлчлалаа манай улсад хийлээ. 

Тэр бээр Угсаа залгамжлагч Хунтайжийн хувиар 2007 онд Монгол Улс, Япон Улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 35 жилийн ойн хүрээнд айлчилж байсан юм.

Эрхэм зочдыг “Чингис хаан” олон улсын нисэх онгоцны буудлаас Гадаад харилцааны сайд Б.Батцэцэг тэргүүтэй албаны төлөөлөгчид үдэж мордууллаа.

Үндэсний их баяр наадам гурав дахь өдрөө үргэлжилж байна. Энэ үеэр Монгол оронд аялж буй
гадаадын иргэдийн сэтгэгдлийг хуваалцаж байна. Роберт болон Изабелла нар хамт яваа хөтөч
н. Гэндэнжамцын асуултад ийн хариуллаа.
Нидерландаас ирсэн жуулчин Роберт (Robert): Наадам нь маш уламжлалт шинжтэй учраас
харахад үнэхээр догь санагдаж байна. Манай улсад хүмүүс уламжлалт хувцас, спортод тийм ч их ач
холбогдол өгдөггүй. Гэтэл энд уламжлалт спортоо авч үлдсэнийг харахад үнэхээр үзэсгэлэнтэй
санагдаж байна. Монголд анх удаагаа ирж байна. Гэхдээ би гарцаагүй дахиж ирэх болно оо. Би
найзууд руугаа зураг явуулж Монголд ирэхийг уриалсан. Би гурван долоо хоногийн өмнө энд ирсэн.
Харамсалтай нь, долоо хоногийн дараа буцах ёстой. Би аль хэдийн 10 сарын турш Азийн орнуудаар аялсан байна. Монгол бол миний аялах сүүлийн орон. Хамгийн сайхан орныг хамгийн сүүлд
үлдээсэн.

Францаас ирсэн жуулчин Изабелла (Isabella): Би энд байгаадаа маш их баяртай байна.
Нээлтийн ёслол үнэхээр сайхан болсон. Энд байгаа минь завшаантай хэрэг. Гайхалтай байлаа. Надад
үндэсний хувцас маш их таалагдаж байна. Монголд би гурван долоо хоногийн өмнө ирсэн, хоёр долоо
хоногийн дараа буцна. Би энэ үзэсгэлэнтэй оронд гайхалтай цаг хугацааг өнгөрүүлж байна. Говь
нутаг руу очиж үзсэн, Орхоны хөндий руу очсон. Хэрвээ цаг хугацаа үлдвэл би ч гэсэн Хөвсгөл нуур
руу очиж үзнэ ээ.

Эх сурвалж:24tsag.mn

Дэлхийн банкны санхүүжилтээр “Улаанбаатар хотын дулаан хангамжийн үр ашгийг нэмэгдүүлэх төсөл”-ийн хүрээнд дулааны шугамын “1А магистраль, ДХ110-14 дугаар цэгээс Зайсан толгой орчмын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөөг хангах 2Ф400 мм-ийн голчтой шугам татах зураг төсөв”, барилга угсралтын ажилтай холбоотой зурагт заасан хэсгийн замыг хаана. 

Тодруулбал, Хан-Уул дүүрэг 11-р хороо Дүнжингаравын гудамж Гантиг Вилла хотхоны арын авто замыг 2025 оны 07-р сарын 15-ны оройн 22:00 цагаас 2025 оны 07-р сарын 16-ны 06:00 цаг хүртэл түр хугацаагаар хаана. 

Тиймээс иргэд та бүхэн бусад авто замыг сонгон зорчино уу.

Тулгар төрийн 2234 жил, Их Монгол Улсын байгуулсны 819 жил, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 114, Ардын хувьсгалын 104 жилийн ой, Ардчилсан хувьсгалын 35 жилийн ойн хүрээнд хурдан морьны салбар комиссоос даага насны ангилалд түрүүлж айрагдсан морьдын жагсаалтыг танилцуулж байна. Энэ жил 240 даага бүртгүүлснээс 127 даага гараанд гарсан.

  • Төв аймгийн Дэлггэрхаан сумын Монгол Улсын тод манлай уяач Г.Буянтогтохын сартай хээр түрүүллээ.
  • Аман хүзүүнд Дундговь аймгийн Луус сумын харьяат аймгийн алдарт уяач Э.Улаанхүүгийн хул халзан
  • Айргийн гуравт, Хөвсгөл аймгийн Мөрөн сумын харьяат аймгийн алдарт уяач Г.Батсайханы хүрэн халзан
  • Айргийн дөрөвт, Дорнод аймгийн Матад сумын харьяат Монгол Улсын манлай уяач Б.Цэндбаатрын буурал
  • Айргийн тавд, Хөвсгөл аймгийн Галт сумын харьяат Улсын алдарт уяач Н.Нацагдоржийн хээр тус,тус хурдаллаа.

Тулгар төрийн 2234 жил, Их Монгол Улсын 819 жил, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 114, Ардын хувьсгалын 104 жилийн ой, Ардчилсан хувьсгалын 35 жилийн ойн Үндэсний их баяр наадамд хурдан дааганы уралдаанд айрагдсан хул морины уяач Э.Улаанхүүгээс тодрууллаа.

-Баяр хүргэе. Хул даагаа айрагдуулсан сэтгэгдлээ эхлээд хуцаалцаач?

-Баярлалаа. Сайхан хурдан хул даагаа айрагдууллаа. Сайхан байна.

-Хаанахын угшилтай даага вэ?

-Хул даага маань Дундговь аймгийн Хулд сумын харьяат аймгийн алдарт уяач Будын Ариунболд гэдэг ахын маань унаган дааг. Ноднин эхээс унахад нь надад бэлгэнд өгч байсан.

-Өмнө нь хурдалж байв уу?

-Хавар Мандлын хурдад айргийн тавд орсон. Өвөрхангай аймагт очиж зүүн бүсийн уралдаанд түрүүлсэн. Сая Булган аймгийн наадамд түрүүлээд ирсэн даага.

-Таны Түмний хар азарга өнөөдөр бас сайхан уралдсан?

-Тэглээ. Хар азаргаа бас айрагдчихаасай гэж бодоод залбираад хараад сууж байлаа. Төрийнхөө наадамд зарлагдаад сайхан байлаа.

-Та хэдэн насны морьд уралдуулахаар ирэв?

-Би ганцхан даагатай ирсэн. Өчигдөр Дундговийнхоо наадамд оролцож дуусаад, өөрийнхөө ганц даагыг аваад улсын наадамдаа ирсэн.

Үндэсний их баяр наадмын соёолон насны морьдын уралдаанд Ховд аймгийн Мянгад сумын харьяат Монгол Улсын Манлай уяач З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ. Аман хүзүүнд Хэнтий аймгийн Норовлин сумын уяач Н.Мөнхийн бор, гуравт Говь-Алтай аймгийн Эрдэнэ сумын уяач Б.Гантулгын хээр, дөрөвт Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын уяач Д.Аваасүрэнгийн хээр халзан, айргийн тавд Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын харьяат, алдарт уяач Б.Баярмагнайн бор соёолон хурдаллаа.

Ерөнхий сайд Г.Занданшатар улсын наадмын түрүү соёолонгийн уясан эзэн, унасан хүүхдэд хүндэтгэл үзүүлж, дахин олон айраг, түрүү хүртэж, наадамчин олноо баярлуулахыг ерөөлөө.

Тод манлай уяач З.Мэндсайхан унаган адуугаа улсын наадмын түрүү магнай болж, нутаг ус, моринд хайртай монгол түмнээ баярлуулсандаа сэтгэл өндөр байгаагаа илэрхийллээ.

Түрүү магнай хул соёолонг Монгол Улсын Тод манлай уяач Д.Мөнхбат уяж, 14 настай Л.Төгсжаргал унаж хурдлуулжээ. Л.Төгсжаргал хүү дөрвөн настайгаасаа хурдны морь унаж буй бөгөөд энэ нь түүний гурав дахь түрүү ажээ.

Энэ өдөр Ерөнхий сайд Г.Занданшатар Хөдөлмөрийн баатар, Тод манлай уяач Б.Далайн галаар мөн зочиллоо. Б.Далай уул уурхайн олборлолтоос байгаль орчинд ээлтэй боловсруулах үйлдвэрлэл хөгжүүлж, үлгэр жишээ үзүүлж яваа эрхэм юм. Байгаль орчноо хамгаалах, нөхөн сэргээлтийн хүрээнд хэрэгжүүлж буй тод жишээ нь Төв аймгийн Баянцагаан суманд цөлжилтийн эсрэг ногоон төгөл байгуулах төсөл. 2011 оноос хойш 80 мянган мод тарьж, ургуулсан. 100 мянган модтой цэцэрлэг байгуулахаар ажиллаж буй ажээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх, Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито нар хурдан соёолонгийн уралдаан үзэж сонирхлоо

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх, гэргий Лувсандоржийн Болорцэцэг, Япон Улсын Цог Жавхлант Эзэн Хаан Нарүхито, Эрхэм дээд Хатан Масако болон Улсын Их Хурлын дарга Дашзэгвийн Амарбаясгалан, Монгол Улсын Ерөнхий сайд Гомбожавын Занданшатар нар өнөөдөр Хүй долоон худагт хурдан соёолонгийн уралдаан үзэж сонирхлоо.

Соёолонгийн уралдаанд Ховд аймгийн Мянгад сумын уугуул, Улсын манлай уяач З.Мэндсайханы хул үрээ түрүүлж, торгон жолоогоо өргүүллээ.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч дараа нь Хүй долоон худагт “Буянтын хурд” галд зочлов. Тус галд Улсын алдарт уяач Ч.Амарсанаагийн уясан Баянхонгор аймгийн Бууцагаан сумын харьяат, Улсын алдарт уяач И.Золбоогийн зээрд халзан азарга энэ жилийн азарганы уралдааны түрүү магнайг авсан юм.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх уяачид болон цугларсан наадамчдад баяр наадмын мэнд дэвшүүлж, амжилт хүслээ.

Тулгар төрийн 2234 жил, Их Монгол Улсын 819 жил, Үндэсний эрх чөлөө, тусгаар тогтнолоо сэргээн мандуулсны 114, Ардын хувьсгалын 104 жил, Ардчилсан хувьсгалын 35 жилийн ой Үндэсний их баяр наадам эхэллээ.

Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд баярын нээлт болж, цэнгэлдэх тойроод наадамчин олон бужигнан, хуушуурын асруудаас аль амттайг нь олж идэхийг эрмэлзэнэ. Энэ жил цэнгэлдэхийн асруудад нэг ширхэг хуушуурын үнэ 3500₮-4000₮ байна. Гэхдээ ихэнх асруудад олон захиалгатай байгаа учир хуушуур захиалбал 1-2 цаг хүлээхээр байна.

Эх сурвалж:gogo.mn



Сүүлийн үед дата аналистын мэргэжил трэнд болж байгаа билээ. Сэтгүүл зүйд ч дата сэтгүүлзүй гэх төрөл хүчээ авч байна. Болж өнгөрсөн үйл явдлын үр дүнд задлан шинжилгээ хийж, баримт материал, тодорхой зүй тогтлыг олж илрүүлэн ирээдүйн үр дүнг таамаглах нь үүний нэг хэсэг бөгөөд улсын наадмын түрүү бөхийн таамгийг энэ аргаар хийх гэж оролдсоноо хүргэж байна.  

Түүхийн шарласан хуудсыг сөхөж үзвэл, улсын баяр наадмуудыг билгийн тооллоор тооцож, ижил жилийг ялгахад түрүү бөх тодордог маш сонирхолтой зүй тогтол байдгийг харж болно. Тухайлбал, морь жилд дандаа өөр, өөр аймгийн бөх наадмын түрүү авдаг, туулай жилийн наадамд Архангай, Увс, Хэнтийн бөхчүүд өнгөлдөг байх жишээтэй.

 Миний бие 2014 оны наадмын өмнө бөхийн таамаг бичих даалгавар авч, гүйцэтгэх үедээ энэ зүй тогтлыг ажигласан бөгөөд бичсэн таамаг маань сүрхий таарч / https://gogo.mn/r/yx9qg / гайхашруулснаас хойш наадмын бөхийн таамаг бичих үүрэг ногдсон үед хааяа ашигладаг болсон билээ.

Энэ жил билгийн тооллоор могой жил таарч буй тул урьд өмнөх могой жилийн баяр наадмууд, түрүү бөхчүүдийн тухайн үеийн цол, сүүлд гаргасан амжилт зэргийг харгалзан таамаг бичлээ.  

Улсын баяр наадам ба билгийн тоолол

Юуны өмнө, ер нь монголчууд эхэндээ баяр наадмаа билгийн тооллоор, өдрийн сайныг шилж сонгон тэмдэглэдэг байсныг сонин болгон дурдъя. Ардын хувьсгалын анхны наадам 1921 оны долдугаар сарын 11 тохиосон учраас л бид жил бүр энэ сарын энэ өдөр нааддаг болсноос бус, тухайн үедээ тэрхүү өдөр нь тахиа жилийн зуны дунд сарын шинийн 6-ны билэгт сайн өдөр байсан учраас л наадам товлосон хэрэг юм. 

Түүнээс хойш 1930 он хүртэл билгийн тооллоор явсан бөгөөд 1923 оны цэргийн наадмыг долоодугаар сарын 23-нд, 1926 оны наадмыг долоодугаар сарын 26-нд 1927 оны наадмыг долдугаар сарын 18-нд, 1929 оны наадмыг наймдугаар сарын 5-нд, 1930 оны наадмыг наймдугаар сарын 4-нд тус тус хийж байсныг энд жишээлж болно.

Ардын хувьсгал ялж мандсанаас хойш могой жилийн наадам наймантаа /1929, 1941, 1953, 1965, 1977, 1989, 2001, 2013 / тохиосон бөгөөд энэ удаагийнх ес дэх нь юм.

Архангайнхан сайн барилдах учиг хийгээд арслан төрөх магадлал

1929 он. Могой жилд тохиосон анхны наадамд  Архангай аймгийн Өлзийт сумын харъяат, улсын заан Баясахын Банзар улсын заан цолтойдоо түрүүлэн Монгол Улсын арслан цол хүртэж, Завхан аймгийн Тосонцэнгэл сумын харъяат улсын заан Санжмятавын Шагж үзүүрлэжээ. Түрүүлсэн Б.Банзар нь улсын наадамд нэг удаа 10 даван түрүүлж, нэг удаа ес давж үзүүрлэсэн, үзүүрлэсэн С.Шагж нь улсын наадамд нэг удаа 10 даван түрүүлж, хоёр удаа ес давж үзүүрлэсэн аваргын энтэй арслангууд байсан бөгөөд хойтон /1930/ жилийнх нь наадамд үзүүр түрүүнд дахин таарч, С.Шагж нь давж байсан бахархам түүхийн эзэд юм. 

Энэ нь могой жилийн наадмаар арслан цолтон төрж, цаашдаа цолондоо дүүрэн сайн барилддагийг харуулах бөгөөд Архангай аймгаар нь тусгайлбал, чансаанд дээгүүр яваа улсын заан С.Сүхбат, харцага О.Мөнх-Эрдэнэ, Б.Зоригтбаатар нарт цолоо ахиулж дээгүүр үзэх, түрүүлэх боломж байгаа гэдгийг харуулна.   

2024 оны наадамд цэнгэлдэхийн хиймэл зүлэгний балгаар халтирч өвдөг шороодсон, наадмын дараа болсон даншигт түрүүлж арслан болсон С.Сүхбат зааны боломж нөгөө хоёрынхоосоо арай илүү болов уу.

Ер нь дата харахгүй одоогийн нөхцөл байдлаар гэвэл нэр цохох хэцүү. Ховдын их гурвалын хоёр нь буюу улсын аварга О.Хангай, улсын заан Б.Бат-Өлзий, өнгөрсөн оны сүүлээс эрс сайжирсан Баянхонгорын Э.Батмагнай начин зэрэг хэдхэн нэр яригдана.

 Харин түрүүлдэг уламжлалтай аймгуудаас гэвэл 10-аад бөх нэр оцох боломж гарч байна. Булганы улсын начин Д.Амарсайхан, Б.Түмэндэмбэрэл, Б.Түвшинтөгс, аймгийн арслан М.Эрхэмбаяр, Төв аймгийн улсын заан Д.Хүдэрбулга, Хэнтийгээс улсын арслан Э.Оюунболд, улсын харцага Г.Бадрах, аймгийн арслан Д.Алтанцоож нарыг бичиж болж байна.

Дархан аварга Б.Түвдэндорж, Ж.Мөнхбат, Б.Бат-Эрдэнэ, А.Сүхбат, улсын аварга Г.Эрхэмбаяр нар аварга цолоо могой жилийн наадмаар хүртсэн

1929 оноос хойших наадмуудад харин шинээр аварга цолтон мэндэлдэг, тэрхүү хүчтэн хожим дархан аварга болдог, түүнчлэн цагийг эзэлсэн дархан аваргууд тав, зургаа дахь түрүүгээ хүртдэг байдал ажиглагдана.  

Тодруулбал, 1941 онд Булган аймгийн Хангал сумын харъяат Монгол Улсын дархан аварга Б.Түвдэндорж арслан цолтойдоо хоёр дахь удаагаа түрүүлж, 1965 онд Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын харъяат Монгол Улсын дархан аварга Жигжидийн Мөнхбат арслан цолтойдоо гурав дахь удаагаа түрүүлж, 1989 онд Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын харъяат Монгол Улсын дархан аварга Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ арслан цолтойдоо хоёр дахь удаагаа түрүүлж, 2001 онд Төв аймгийн Сэргэлэн сумын харъяат Монгол Улсын дархан аварга Агваансамдангийн Сүхбат арслан цолтойдоо хоёр дахь удаагаа түрүүлж, 2013 онд Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын харъяат Монгол Улсын аварга Гунаажавын Эрхэмбаяр улсын арслан цолтойдоо анх удаа түрүүлж тус, тус “Монгол Улсын аварга” хэмээх эрхэм хүндтэй цолын эзэн болсон байх юм.

Харин 1953 оны могой жил Дархан аварга Б.Түвдэндорж зургаа дахь удаагаа, 1977 оны могой жил Увс аймгийн Хяргас сумын харъяат, Монгол Улсын дархан аварга Х.Баянмөнх тав дахь удаа улсын баяр наадамдаа түрүүлж байж.  

Эндээс харвал, дээр дурдсан шинээр аварга цолтон мэндэлдэг, тэрхүү хүчтэн хожим дархан аварга болдог, түүнчлэн цагийг эзэлсэн дархан аваргууд тав, зургаа дахь түрүүгээ хүртдэг байдал бүрэн батлагдаж байгаа нь харагдана. Харин одоо энэхүү түүхэн тоо баримтыг одоо цагт хувиргавал ямар дүр зураг гарч ирэхийг харъя.

Аварга болох магадлал Б.Орхонбаяр Ц.Бямба-Отгон нарт илүү байна

Энэ жилийн наадамд Архангай аймгийн Булган сумын харъяат Д.Мөнх-Эрдэнэ тэргүүтэй найман арслан зодоглож буй. Тэдгээрээс Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур сумын харъяат улсын арслан Б.Орхонбаяр, Өвөрхангай аймгийн Төгрөг сумын харъяат улсын арслан Ц.Бямба-Отгон нарын боломж бусдаасаа илүү харагдана.

Дархан аварга Н.Батсуурь тав дахиа түрүүлэх боломжтой

Түүхэн баримтаар бол могой жилд цагийг эзэлсэн дархан аваргууд түрүүлэх магадлал 25 хувьтай байдаг. Тэгэхээр, бага хаадын үе гэдэг шиг, нэг түрүүлсэн аварга, арслангуудын эрин үед дөрөв түрүүлж чадсан дархан аварга, Увс аймгийн Ховд сумын харъяат Намсрайжавын Батсуурьт тав дахиа түрүүлэх боломж бий. Магадгүй, өнгөрсөн жилийн наадмын түрүү үзүүр давтагдах ч боломжтой.

Эх сурвалж: Zuv.mn