Б.Нямжаргал: Тамхины хэрэглээ болон чихрийн шижингийн хүндрэлээс шалтгаалж харвалт залуужиж байна
Монгол Улсад тархины харвалт мянган хүн ам тутамд 290 тохиолдож, үүнээс нас баралт 100000-д 49.0 хүрч байгаа нь харвалтын давтамжаар дэлхийд өндөр өвчлөлтэй орны тоонд ордог байна. Тодруулбал, дөрвөн хүн тутмын нэг нь тархины харвалтад өртөх эрсдэлтэй байгаа аж. Иймд харвалт болон түүнээс хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар Улсын нэгдүгээр төв эмнэлгийн Мэдрэлийн эмнэлзүйн төвийн их эмч Б.Нямжаргалтай ярилцлаа.-Манай улсын хүн амын дунд харвалт өвчин эрс нэмэгдэж, тэр дундаа залуус ихээр өвчилж байна. Энэ нь юунаас шалтгаалж байна вэ?-Тархины харвалтыг хоёр төрөлд хувааж үздэг. Үүнд, тархин доторх судас ачааллаа дийлэхгүй задардаг. Ингэхээр тархин дотор цус үүсэж байгаа. Нөгөө нь тархийг тэжээж байгаа судас бөглөрдөг. Тэгэхээр цусан хангамжгүй болоод тархи үхэждэг. Үүний цус хомсрох төрлийн харвалт гэж шинжилдэг. Тархины харвалт үүсэх хүчин зүйл нь нэгдүгээрт даралт ихсэлт байдаг. Мөн зүрхний эмгэгүүд, чихрийн шижин, тархины судасны хатуурал, гажиг зэрэг нөлөөлдөг. Тархины судасны гажиг дүлэх, найтаах, хахаж цацах, толгой хүчтэй өвдөхөд задардаг. Түүнээс үүдэлтэйгээр гавлын хөндий рүү цус юүлэгдээд харвалт өгдөг. Түүнчлэн, залууст таргалалттай холбоотой даралт ихсэлт их байна. Манайхан даралтаа хянахгүй байж байгаад өөрт нь зовуурь өгөхөөр л эмчид хандаж даралт ихэсдэгээ мэддэг. Үүнээс үүдэлтэй харвалт их байгаа. Ер нь даралт ихэсдэг, ихэсдэггүйгээ мэддэггүй бол 30-аас дээш насныхан сардаа нэг, 40-өөс дээш насныхан 14 хоногтоо нэг, 50-аас дээш насныхан өдөр бүр даралтаа хянах хэрэгтэй. Даралт ихсэж байгаа хандлага байвал мэргэжлийн эмчид хандах нь чухал. Хянаж байж л даралт ихсэж байна уу, үгүй юү гэдгээ мэднэ. Зарим тохиолдолд хүнд өөрт зовуурьгүй ч даралт нь ихсээд яваад байдаг. -Ковидоос хойш унтаж байгаад нас барах тохиолдол их болоод байх шиг ажиглагдаад байгаа. Ковидын нөлөө тархины харвалтад нөлөөлж байна уу?-Байж болно. Гэхдээ үүн дээр хийгдсэн судалгаа байхгүй. Ер нь дээрх хэлсэн шалтгаанууд л ихэвчлэн тархины харвалтад нөлөөлж байна.-Харвалт өгсөн хүмүүс анхны тусламж үзүүлж байна гээд архи болон дур мэдэн эм өгөх нь бий. Ер нь харвалт өгсөн хүнд хэрхэн анхны тусламж үзүүлэх хэрэгтэй вэ?-Архи өгөх нь буруу. Учир нь архи судсыг богино хугацаанд тэлж, буцаагаад агшаадаг. Энэ нь цус хомсрох төрлийн харвалтад бага зэрэг үр дүн өгч болно. Яагаад гэвэл бөглөрсөн байгаа судсыг тэлээд, нарийсгаж байгаа болохоор тэр. Харин цус харвалтын үед архи уулгах нь бүр эсрэг заалттай. Тэгэхээр харваад ирсэн өвчтөнийг цус харвалт уу эсвэл хомсрох төрлийнх нь үү гэдгийг анхны үзлэгээр тогтоох боломжгүй. Тархины зураг авч баталгаажуулж байж мэдэх боломжтой. Иймд хэдийгээр бага зэрэг үр дүн өгч магадгүй гэсэн ч харвалтын үед архи хэрэглэх нь эсрэг заалттай. Түүнчлэн, хэрэв уулгахаар бол даралт болон цус шингэлэх эм нөлөөлж болох юм. Ер нь харвалтаас хамаараад цусыг шингэлэх хэлбэрийн эмийг зөвлөдөг. Тиймээс эмчийн заавраар л хэрэглэх нь зөв. Юун түрүүнд түргэн тусламж дуудах нь зүйтэй.-Харвалт ямар тохиолдолд эмчлэгдэх боломжтой, боломжгүй болоод байна вэ?-Цустай харвалт дээр авч үзвэл гадрын байрлалтай, цусны хэмжээ харьцангуй бага, тархийг шаантаглаж амьсгал, зүрх, судасны үйл ажиллагааг доголдуулаагүй байхад эмчлэгдэх боломжтой. Цусны хэмжээ хэр их байна, тархины үйл ажиллагаа хэр их доголдож шаантаглах буюу амьсгал, зүрх, судасны төв дарагдаж байгаагаас хамаараад нас барах тохиолдол элбэг байдаг. Цустай харвалтууд дотроо бага тархины харвалт гэж бий. Энэ хэлбэрийн харвалт нас барах эрсдэл өндөр байдаг. Яагаад гэвэл тархи шаантаглана буюу амьсгал, зүрх, судасны төвийг дарангуйлах процесс нь хурдан явагддаг. Ер нь ямар ч харвалтын үед обьем том байх, амин чухал хэсэгт харвасан байхаас хамаараад босох уу, үгүй юү гэдэг асуудал яригддаг. -Манай улсын иргэдэд цус хурж эсвэл бөглөрч харвахын аль нь илүү олон тохиолдож байна вэ? -Цус харвалт нь арай элбэг байдаг. Энэ нь даралтаа хянадаггүйтэй холбоотой. Гэхдээ сүүлийн үед цус хомсрох харвалт нэмэгдэх хандлагатай байна. Яагаад гэвэл тамхины хэрэглээтэй холбоотой. Хүмүүс тамхи их татдаг боллоо. Мөн чихрийн шижингийн хүндрэл ч их байна.-Тамхи татахад харвалтад хэрхэн нөлөөлж байна вэ. Энэ талаар манай уншигчдад илүү дэлгэрэнгүй тайлбарлавал?-Тамхи нь тархины хананд товруу үүсгэдэг. Ингэхээр цусны урсгал 100 хувь чөлөөтэй урсах боломжгүй болно. Ингээд тархины цусны хангамжийн урсгал багасна. Түүнээс болж судас бөглөрч цус хомсрох харвалт үүсэх магадлал маш өндөр. Чихрийн шижин ч мөн адил товруу үүсгэж цус хомсрох төрлийн харвалт үүсгэх эрсдэлтэй.-Ярилцлагынхаа төгсгөлд харвалтаас хэрхэн урьдчилан сэргийлэх талаар зөвлөгөө өгөхгүй юү?-Нэн түрүүнд даралтаа 30 наснаас эхлэн хянаж эхлэх хэрэгтэй. Даралт ихсэх хандлага гарвал мэргэжлийн зүрхний эмчид үзүүлж зөвлөгөө авах шаардлагатай. Хорт зуршлаасаа татгалзах хэрэгтэй. Хооллолтын тал дээр холестерин, өөх тос багатай бүтээгдэхүүн хэрэглэх нь зүйтэй. Дасгал хөдөлгөөн хийдэг байх хэрэгтэй. Хэрвээ толгой өвддөг ч юм уу ямар нэгэн байдлаар зовуурь илэрвэл мэдрэлийн эмчид үзүүлж оношлуулсан нь зүйтэй. Оношлуулаад дараа дараагийн эмчилгээнүүдийг хийлгэх хэрэгтэй. Ингэж чадвал харвалтаас урьдчилан сэргийлж чадна.-Ярилцсанд баярлалаа.
About Author
