mnews.mn

Эх сурвалж: Zuv.mn

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” түр хорооны сонсгол өнөөдрөөс /2025.08.12/ эхэлж байна.
Сонсголын эхэнд Хянан шалгах түр хорооны шинжээчид мэдээлэл танилцуулсан бөгөөд Оюутолгойн төслийн ТЭЗҮ-тэй холбоотой асуудлаар мэдээлэл хүргэсэн шинжээчин танилцуулгын хүргэе. 

Танилцуулгад, “Ил далд уурхайн үйл ажиллагааг ойлгохын тулд хамгийн эхэнд уурхайг ашиглах ТЭЗҮ-г заавал тодорхойлох шаардлагатай. 

Ашигт малтмалын ордыг ашиглах ТЭЗҮ гэж улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн нөөцөд тулгуурлан уул уурхайн ашигт малтмал олборлох, баяжуулах, боловсруулах төслийг хэрэгжүүлэхэд уулын үйлдвэрийн технологийн сонголт, инженерийн шийдэл, байгаль орчин хөдөлмөрийн аюулгүй байдал, эрүүл ахуй, эрх зүй, хүний нөөц, удирдлага зохион байгуулалт, дэд бүтэц, эзийн засгийн үр ашгийн тооцоо болон холбогдох бусад хүчин зүйлийг нарийвчлан тооцсон тооцоо, тайлбар хэсгээс бүрдэх техникийн баримт бичгийг ойлгоно гэж заажээ.

Одоо та бүхэнд Оюутолгойн уурхай ажиллаж эхэлсэн хугацаанд хийгдсэн ТЭЗҮ-ийн түүхийг харуулъя. 
2009.10.06 Хөрөнгө оруулалтын гэрээ батлагдсаны дараа анхны ТЭЗҮ-гээ 2010 онд батлуулсан. ТЭЗҮ-ийн шаардлага, хүлээн авах журамд таван жил тутам ТЭЗҮ-г тодотгох, инэчлэх буюу шинээр боловсруулах үүрэг хүлээнэ гэж заасны дагуу 2015 онд ТЭЗҮ-д тодотгол хийсэн. Харин 2020, 2023 онд ТЭЗҮ нь удаа дараа батлагдаагүй. 

Оюутолгой компани нь сүүлийн 10 жил батлагдсан ТЭЗҮ-гүй үйл ажиллагаагаа явуулсаар иржээ. Гэтэл дотоодын болон орон нутгийн уурхай 10 жил батлагдсан ТЭЗҮ-гүй явах байтугай хоёр жил ч бололгүй үйл ажиллагаагаа зогсоож хаалгадаг билээ. Энэ нь Монголын орон даяарх уурхайнуудад ТЭЗҮ батлуулахгүйгээр ажиллаж болдог юм байна гэсэн буруу жишиг тогтоох, ашигт малтмалын хууль болон бусад журмуудыг даган мөрдөхгүй байх эрдсэл бий болгож байна. 
Мөн олон жил батлагдсан ТЭЗҮ-гүй үйл ажиллагаа явуулах нь Монгол Улс Оюутолгойн уурхайн үйл ажиллагаанд хяналт тавьж чадахгүй байх, татвар нөөцийн төлбөр буруу тооцох, хувьцаа эзэмшигчдэд ноогдох өгөөж өөрчлөгдөх, санхүүгийн ойлгомжгүй байдлаар төсөл хэрэгжүүлэгч компани өөрийн дураар шийдвэр гаргах, байгаль орчин болон бусад хохирлуудыг өөрсдийн хариуцлагаас зугтах эрсдэл үүсгэж байна. 
Товчоор хэлэхэд 2025 онд бид 2015 онд батлагдсан ТЭЗҮ-гээр Оюутолгойн үйл ажиллагааг дүгнэх боломжтой байна. Эндээс ямар алдагдсан боломж үүсээд байгааг шинжээч миний бие тодорхойлох боломжгүй. Учир нь ихэнх мэдээлэл нь нууцад орсон байгаа. Монголын талаас удаа дараа тодорхой шаардлага тавьдаг боловч нөгөө талаас шаардлага биелүүлэх, шийдвэрлэх тал дээр ихээхэн хойрго ханддаг нь илт байна. 

 Ил уурхай болон далд уурхайгаас гаргаж байгаа нэг тонн чулуулагт ногдох зардал 1.7-3.5 дахин өссөн байгаа нь Хөрөнгө оруулалтын гэрээ батлагдсаны дараах ТЭЗҮ-үүд судалгаа шинжилгээний нарийвчилсан үр дүнд тулгуурсан өндөр нарийвчлалтай хийгдээгүй гэдгийг харуулж байна.

Мөн тоног төхөөрөмжийн хүчин чадал нэмэгдэхэд бүтээмж нэмэгдэж ашиглалтын зардал нэмэгдэх ч том зургаараа нэг тонн чулуулагт ногдох зардал буурах ёстой гэтэл ийм зүй тогтол ажиглагдахгүй байгаа нь үр дүнтэй техник ашиглаж үйл ажиллагаа явуулж байгаа юу, Хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Дубайн гэрээ байгуулагдсаны дараа хийсэн ТЭЗҮ-үүд үнэхээр нарийвчлал өндөртэй хийгдсэн үү, Монгол Улсад хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа дүрэм журмын нарийвчлалыг хангасан уу гэдгийг сайтар нягтлах ёстой. 
Дээрх бүх нөөцийн мэдээллийн зөрүү хайгуулын мэдээллийн өөрчлөлт, ТЭЗҮ-д гарсан өөрчлөлт гэх мэтэд гаргасан шинжээчийн дүгнэлтээр нарийвчилсан судалгааны ажил дутуу, судалгааны ажлын үр дүн нарийсан тусам төлөвлөгөө өөрчлөгдөж байна. 

Яаравчлан уурхайн үйл ажиллагааг нээсэн нь оновчгүй шийдэл болсон байна. Төлөвлөгөө өөрчлөгдөх тусам тооцоологдоогүй хөрөнгө оруулалт нэмэгдэж байна. Яг одоо ажиллаж байгаа Оюутолгой компанийн үйл ажиллагааны жишгээр Онтрэ компанийн үйл ажиллагааг явуулах юм бол зайлшгүй анхаарал хандуулж ажиллах шаардлагатай байна.” гэлээ.

Эх сурвалж: Zuv.mn

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” түр хорооны сонсгол /Оюутолгойн сонсгол/ өнөөдөр эхэлж байна.

Өнөөдөр /XII.08/ Сонсголын эхний өдөр “Жавхлант”, “Шивээ толгой” ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайн нөөцийг тогтоож, үнэлгээг тодорхойлсон болон холбогдох бусад баримтад үндэслэн төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг тогтоохтой холбоотой асуудлыг хэлэлцэх юм.

Энэхүү хоёр лицензийг тойрсон олон зөрүүтэй мэдээлэл байдаг. Тэдгээрээс хамгийн ноцтой нь, дээрх хоёр тусгай зөвшөөрлийн хугацааг цуцлах нөхцөл бүрдсэн байхад тухайн үеийн Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд Д.Зоригт үл харгалзан сунгасан эсэх асуудал юм. 

Харамсалтай нь, сонсголд гэрээ байгуулах үеийн Засгийн газрыг тэргүүлж байсан С.Баяр, Засгийн газрыг төлөөлж гарын үсэг зурсан Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайд Д.Зоригт тэргүүтнүүд сонсголд оролцохгүй гэсэн мэдээлэл гараад байна. 

Оюутолгойн гэрээ бол ардчилсан Монгол Улсын түүхэнд хийгдсэн хамгийн том хөрөнгө оруулалтын гэрээ. Баялаг нь том учраас өгөөжөө өгч байгааг үгүйсгэхгүй ч илүү боломж байсан эсэх, цаашид илүү болгох боломж бий эсэх асуултдаа ард иргэд хуулиар олгогдсон эрхээ эдэлж мэдээлэл авах гэж байна.Өөрөөр хэлбэл, Нийтийн сонсголын тухай хуулиар иргэд давуу эрхтэй болох, ажил хариуцсан хүмүүс үнэн зөв мэдээлэл өгөх үүрэг энэ даваа, лхагва, баасан гарагуудад олдож буй. Ямар үр дүн гарахыг бид өнөөдөр харна. Хэрвээ ажил хариуцсан гол хүмүүс ирэхгүй бол гэрээ алдаатай байсныг энэхүү эс үйлдлээрээ нотлох юм.   

Сонсголд дуудагдсан гэрчүүдийг хүргэж байна. Эдгээр дуудагдсан гэрчүүд нь Оюутолгой тойрсон олон жилийн эргэлзээтэй асуудлуудад өөрийн биеэр ирж тайлбар хийх, олон нийтийг мэдэх эрхээр хангахад дэмжлэг болох гэрчүүд юм. Иймд эх орныхоо төлөө энэхүү боломжийг ашиглаж нээлттэй сонсголд идэвхитэй оролцож, үнэн зөв мэдээлэл өгөхийг хүсч байна.

Эх сурвалж: Zuv.mn

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” түр хорооны сонсгол үргэлжилж байна. 

Сонсголын үеэр УИХ-ын гишүүн Э.Болормаагийн асуултад “Онтрэ” ХХК, “Онтрэ резорсис” ХХК-ийн захирал Стивен Скотт “Онтрэ компани нь 10 ажилтнаас бүрддэг жижиг компани.  Тийм учраас олборлолт явуулах техникийн хүчин чадал хомс. Хоёрдугаарт Хюго тусгай зөвшөөрөл бүхий талбай нь Оюутолгойтой нэгдсэн орд учраас нэгдсэн байдлаар олборлолтын үйл ажиллагааг зохион байгуулах ёстой гэж үзсэн. Тийм учраас тусад нь олборлолт явуулах тохиолдолд эдийн засгийн үр өгөөжгүй байна гэж үзэж байгаа. Хууль эрх зүйн үүднээс авч үзэхэд 2009 онд байгуулагдсан хөрөнгө оруулалтын гэрээгээр 

Оюутолгой ХХК нь Онтрэ компанийн өмнөөс тусгай зөвшөөрөл бүхий талбайн олборлолтыг явуулж бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагааг хариуцна гэсэн заалттай байдаг. Бид эрх, үүргээ гүйцэтгэхгүй байгаа гэдэг дээр санал нэгдэхгүй байна. Учир нь 2004 оноос авхуулаад Оюутолгой компанитай эрх зүйн хувьд хүчин төгөлдөр, үйл ажиллагааны нэгдсэн зохицуулалтын хамтын ажиллагааны гэрээний дагуу  үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. 2010 оноос хойш боловсруулсан ТЭЗҮ болон нөөцийн үнэлгээ зэрэг баримт бичгүүдээ үйлдэж, хамтран үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Мөн тусгай зөвшөөрөл эзэмшихтэй холбоотой зардал, татвар, төлбөрүүдийг хуулийн дагуу гүйцэтгэж байгаа. 2004 оноос хойш бид хувь оролцооны тохиролцоонд хүрсэн. Энэ хамтын ажиллагааны тохиролцоо нь хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхой заалт болон туссан байдаг” гэлээ.

Эх сурвалж: Newswire.mn

https://www.facebook.com/watch/?v=1528793891661214

https://www.facebook.com/watch/?v=861716403108788

Улсын Их Хурлын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан Оюутолгойн бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсгол өнөөдөр (2025.12.08) эхэллээ. 

Хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголыг 2025 оны 12 дугаар сарын 08-12-ны өдрүүдэд Төрийн ордны “Их Эзэн Чингис хаан” танхимд үргэлжлэх юм.

2025 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдөр “Жавхлант” (MV-15225), “Шивээ толгой” (MV-15226) ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайн нөөцийг тогтоож, үнэлгээг тодорхойлсон болон холбогдох бусад баримтад үндэслэн төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг тогтоохтой холбоотой асуудлаар нотлох баримтуудыг шинжлэн судална. 2025 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр “Оюу толгой” ХХК-ийн Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ /Нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, дахин тодотгосон/-ний санхүүжилтийн хүүгийн хувь, түүнийг олон улсын зах зээлийн жишигт нийцүүлэн бууруулах талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, холбогдох үр дагаварын асуудлаар нотлох баримтуудыг шинжлэн судална.

2025 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдөр “Оюу толгой” ХХК-ийн Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ /Нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, дахин тодотгосон/-ний санхүүжилтийн хүүгийн хувь, түүнийг олон улсын зах зээлийн жишигт нийцүүлэн бууруулах талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, холбогдох үр дагаварын асуудлаар нотлох баримтуудыг үргэлжлүүлэн шинжлэн судална.

Хянан шалгах түр хорооны даргаар Улсын Их Хурлын гишүүн О.Батнайрамдал ажиллаж байгаа бол бүрэлдэхүүнд Улсын Их Хурлын гишүүн М.Бадамсүрэн, Б.Бат-Эрдэнэ, Б.Баярбаатар, Э.Болормаа, С.Зулпхар, Ш.Бямбасүрэн, П.Ганзориг, Б.Жаргалан, Д.Пүрэвдаваа, Ө.Шижир нар ажиллаж байна.

Нотлох баримтыг шинжлэн судлах энэ удаагийн нээлттэй сонсголд нийтдээ 300 гэрчийг оролцуулахаар Хянан шалгах түр хороо шийдвэрлэсэн юм хэмээн Улсын Их Хурлын Хэвлэл мэдээллийн газраас мэдээллээ.

Эх сурвалж: Urug.mn

“Оюутолгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх” түр хорооны сонсгол үргэлжилж буй. 

Сонсголын үеэр дараах асуулт хариулт өрнөлөө 

УИХ-ын гишүүн С.Зулпхар

Оюутолгойн гэрээ байгуулагдах үед ТЭЗҮ (Техник-эдийн засгийн үндэслэл) батлагдаагүй байсан. Яагаад ТЭЗҮ батлагдаагүй вэ? Батлагдаагүйгээс хөрөнгө оруулалтын зардал нэмэгдсэн үү?

Сангийн сайд асан С.Баярцогт
– Оюутолгойн гэрээнд гарын үсэг 2009 оны 10 дугаар сарын 6-нд зурсан. Үүнээс хойш зургаан сарын хугацаанд гэрээ хүчин төгөлдөр болох нөхцлүүдийг хоёр тал бүрэн хангаж, 2010 оны 3 дугаар сарын 31-нд гэрээ албан ёсоор хүчин төгөлдөр болсон. Энэ хугацаанд ТЭЗҮ батлагдсан.

Ил уурхайн ажил 2011 оны наймдугаар сарын 31-нд эхэлсэн. Иймээс “ТЭЗҮ байхгүйд бүтээн байгуулалтын ажил эхэлсэн” гэсэн ойлголт өрөөсгөл юм.

УИХ-ын гишүүн С.Зулпхар
Онтре дээр Зата төлбөрийг нь төлдөг гэж сонссон. Зата ямар учиртай төлбөрийг хийдэг юм бэ?

“Онтрэ” компанийн ерөнхийлөгч Стефен Скотт,
-Манай Онтре Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулахаас өмнө Зататай хамтран ажиллаж байсан. Тэр үеэр Зада зарим зохицуулалтын ажлыг гүйцэтгэж байсан. Цаг хугацааны явцад бид Задатай хамтран ажиллахаа больсон.

https://www.facebook.com/plugins/video.php?href=https://www.facebook.com/livetv.mn/videos/1343428483731750&show_text=false&adapt_container_width=true

Улсын Их Хурлын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан Оюутолгойн бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсгол үргэлжилж байна.

УИХ-ын гишүүн Ө.Шижир:

-Энэ сонсголын зорилго бол асуудлуудаа нэгтгэж, урагш харж ажлаа явуулах. Бид илүү олон аж үйлдвэртэй болж, байгалийн баялгаа үр ашигтай ашиглаж, үр хүүхэд, ирээдүйдээ үлдээх зорилготой. Үүний тулд өнөөдрийн үйл явцыг цэгцэлж, урагш харъя.

Бид орд газар болгон дээрээ сонсгол хийдэг хэлбэр рүү орж, уул уурхайгаа хөгжүүлэхгүй байх уу? Өнөөдөр нийт экспортын 92 хувийг уул уурхай эзэлж байгаа. Энэ хамаарал дахиад 20-30 жил үргэлжилнэ. Хүссэн хүсээгүй уул уурхайгаас хамааралтай амьдарч байгаа учраас зохистой ашиглах хэрэгтэй. Буруу ойлголт орон нутгийн иргэдийг бухимдуулж байгаа. Сонсголын үр дүнгээр иргэд, ААН, төр бүгд нэг цэгт цугларах ёстой. Гэтэл зарим сонсгол тийм үр дүнд хүрэхгүй байна. Цаашид яах вэ гэдгийг ярих хэрэгтэй. Өмнөх 5-10 жилийн асуудлыг яриад л байвал хэзээ урагш явах юм бэ?

Ер нь тухайн нутагт үйл ажиллагаа явуулж байгаа орд газрын иргэд, байгаль орчныг хуулийн дагуу хамгаалж, нөхөн сэргээвэл эсэргүүцэл бага байх байлгүй.

Төр Эрдэнэт, Оюутолгой дээр ялгавартай хандаж байгааг жигдлэх, цэгцлэх хэрэгтэй. Би Уул уурхайн үндэсний ассоциацитай өглөө уулзсан. Тал талын судалгааг хийж, үр дүнг харьцуулах хэрэгтэй, шууд санал явуулахгүй гэлээ.

Эх сурвалж: Mono.mn

С.Баярцогт, Х.Баттулга хоёрын С.Баярцогт нь жинхэнэ эх оронч, Х.Баттулга нь жинхэнэ луйварчин гэж би хэлнэ. Ж.Оджаргал, Л.Оюун-Эрдэнэ хоёрын Л.Оюун-Эрдэнэ нь баялгийн хулгайч, Ж.Оджаргал нь баялаг бүтээгч гэж би үздэг. О.Батнайрамдал бол залуухан С.Ганбаатар, С.Ганбаатар бол хар массын “Gremix” гэхэд хэн нэнийг гүтгэж, гүжирдсэн болохгүй байх. Баримт худлаа ярьдаггүй!

НЭГ.

Хүзүүндээ шар “молцог”-той, хөлөндөө чонын шагайтай. Хуруундаа алтан гархитай, халаасандаа Iphone утастай, хүний юманд дуртай, үнэгүй зүйлд нугасгүй. Явган хүний зам дээр машинаа паркладаг, нус цэрээ гудамжинд хаядаг, ураныг эсэргүүцэж, уул уурхайнхныг үзэн яддаг цэвэр цусны монгол “ялначууд”, босоо, хэвтээ монголчууд С.Баярцогтыг Оюутолгойг зарчихсан, Ж.Оджаргалыг Ухаа худагийг дээрэмдчихсэн гэж хараадаг, харддаг. Эсрэгээрээ Төгрөг нуурын нүүрсний ордыг дамлаад зарчихсан, төмөр замыг нь вагонтой нь, вагоныг нь нүүрстэй нь хулгайлчихсан, Хятад цэрэг танкны үлгэр ярьж явснаа Харбинд очоод Монголоо зарчихсан, татвар төлөгчдийн мөнгөөр Тамгагүй төрийг санхүүжүүлсэн, Оюутолгойн өгсөн мөнгийг олон ахан дүүстэйгээ хуваагаад завшчихсан Женко бүлэглэлийг жинхэнэ “эх орончид” гэж тэд тархидуулчихсан, тарнидуулчихсан.

Ийм цэвэр цусны монголчуудад “Оюутолгой” төслийн ачаар Монголын эдийн засаг 10 дахин тэлсэн, айл болгон машинтай, хүн болгон гар утастай болсон гэж хэлээд ч нэмэргүй. Илжигний чихэнд ус хийсэн ч сэгсэрнэ, алт хийсэн ч сэгсэрнэ гэж үгтэй.

“Оюутолгой” компани өнгөрсөн 2024 онд Монгол Улсын төсөвт 1.1 их наяд төгрөгийн татвар төлжээ. Тэгвэл 2025 онд, өнөөдрийн байдлаар 1.6 их наяд төгрөгийг татварт өгсөн байна. 2010 оноос хойш нийтдээ 13.1 их наяд төгрөгийг татварт өгсөн бол дотоодын худалдан авалтад 37.4 их наяд төгрөгийг зарцуулсан байна. “Оюутолгой” төслийг 2009 онд С.Баярцогт ирээдүйн улс төрийн карьераараа эрсдэл хийн эхлүүлээгүй бол монголчууд модоо барьсан гуйлгачид явах байсныг эдгээр тоо нотолно. Хорин жилийн өмнө хоёрхон тэрбум ам.долларын эдийн засагтай байсан Монгол Улсын жилийн төсөв өнөөдөр 30 их наяд давсан. Энэ бол “Оюутолгой” төслийн эдийн засагт үзүүлж буй шууд хөрөнгө оруулалт. Шууд бус өгөөжийг нь тооцоход тун амаргүй.

Нэг том төсөл өөрөө хэдэн мянган жижиг төслийг тэжээдэг. “Оюутолгой” шууд ба шууд бусаар олон мянган ажлын байр бий болгож байна. Төсөл дээр 17 мянган хүн ажиллаж буйн 97.5 хувь нь монголчууд. Хамгийн сүүлд гэхэд гүйцэтгэх удирдлагаар Монголын иргэн томилогдсон. 2025 онд 736 ханган нийлүүлэгчтэй хамтран ажилласны 553 нь дотоодынх. Тэдгээр компаниудаас 1.41 их наяд төгрөгийн худалдан авалт хийжээ.

Хоёрт, том төслийг дагаад шинэ технологи, шилдэг ноу-хау орж ирдэг. Монгол залуус 1300 метрийн гүнд дэлхийд тэргүүлэх бүтээн байгуулалтад гар бие оролцсон. Гар бие оролцоно гэдэг нь мэдлэг туршлага хуримтлуулж байна гэсэн үг. Тэрчлэн “Оюутолгой” 2023 оноос хиймэл оюунд суурилсан “Smart Plant” системийг хөгжүүлж, эвдрэл гэмтэл, элдвийн эрсдлээс сэргийлэх болсон гэх. Гуравт, том төслийг дагаад шинэ мэдлэг, боловсрол орж ирдэг. Зөвхөн 2025-2026 оны хичээлийн жилд 133 оюутанд тэтгэлэг олгожээ. Гэх мэтчилэн.

ХОЁР.

2024 оны хавар, УИХ-ын сонгуулийн өмнө С.Баярцогттой би ярилцлага хийхдээ ингэж асууж байсан юм.

-“Оюутолгой”-н гэрээг байгуулснаараа та бахархдаг гэж хэлж байсан. Эдгээр он жилүүдийн дараа таны энэ итгэл үнэмшил хэвээрээ юу. Аль эсвэл “Оюутолгой”-той холбогдсондоо одоо харамсдаг уу??

С.БАЯРЦОГТ: “Оюутолгой”-н гэрээнд гарын үсэг зурснаараа одоо ч би бахархдаг. Монголчууд анх удаа өөрсдөө бие даан хийж, гуравдагч орны хөрөнгө оруулалтыг татаж чадсан. Хэрвээ тэр үед С.Баяр гуайд Оюутолгойн төслийг хөдөлгөх улстөрчийн алсын хараа, иргэний эр зориг байгаагүй бол гэрээ өдийд ч зурагдахгүй байсан. Монгол Улсын тусгаар тогтнол, хөгжил дэвшлийн төлөө хувь улстөрчийнхөө нэр төрөөр эрсдэл хийх чадвартай байх ёстой гэдэг нь миний баримтлаж явдаг нэг зарчим. Цаг хугацааны шалгарлаар С.Баярцогт хэн байсан нь тодорно гэдэгт би одоо ч итгэлтэй явдаг. Шилжилт хийж байгаа ядуу орноос өсөлтийн төлөө явж байгаа улс орны хувьд тухайн үеийнхээ ард түмэнд таалагдсан шийдвэр гаргах нь хөгжил авчирдаггүй. Эдийн засагт нөлөө үзүүлэх шийдвэрийг гаргахад тухайн улстөрчөөс нэр хүндээ золиослох эр зориг шаардагддаг. Гэж тэрбээр огтхон эргэлзээгүйгээр хариулсан.

“Оюутолгой” мөнгө үү, геополитик уу?! Хэрэв мөнгө гэвэл “Оюутолгой” төслөөс Монголын Засгийн газрын хүртэх өгөөж нь нэрлэсэн үнэ цэнээр 53 хувь, өнөөгийн үнэ цэнээр 59 хувь гэж тооцож буй. Өөрөөр хэлбэл, Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтаас монголчууд гурван янзаар шууд өгөөж хүртэж байна. Нэгдүгээрт, татвараа авна. Хоёрдугаарт, ногдол ашгаа авна. Гуравдугаарт, АМНАТ-аа авна. Дөрөвдүгээрт, цалин хөлсөө авна.

Цаашлаад өдөрт 17 мянган цахилгаан автомашин үйлдвэрлэх хэмжээний зэс үйлдвэрлэдэг дэлхийн дөрөв дэх том зэсийн уурхай болно. Товчхондоо, Оюутолгой бол Монголын эдийн засгийн амин чухал хөдөлгүүр болсон.

Геополитик гэвэл С.Баярцогтын хэлсэнчлэн “Гуравдагч орны хөрөнгө оруулалтыг татаж чадсанаараа Монгол Улсын үндэсний аюулгүй байдлыг эдийн засгийн аргаар баталгаажуулж чадсан маш том төсөл”. Гадаадын, тэр тусмаа гуравдагч орны хөрөнгө оруулалт бол Монголын тусгаар тогтнолын баталгаа. “Оюутолгой” төсөл нь дэлхийн 16 банкнаас хөрөнгө оруулалт татсан. Эдийн засгийн агуулгаараа Монголын тусгаар тогтнолыг дэлхийн том банкууд хамгаалж байна гэсэн үг. Дэлхийн уул уурхайн салбарын хоёрт бичигддэг “Рио-Тинто” Монголд хөрөнгө оруулалт хийж байгаа нь чухамдаа геоэдийнзасаг юм.

ГУРАВ.

Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ, Хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Урьдчилгаа төлбөрийн гэрээ гэх зэргээр Оюутолгойтой холбоотой 13 гэрээ байдаг. Монголчууд зөвхөн хөрөнгө оруулалтын гэрээ гэж ганцхан гэрээ байгуулсан гэж ойлгодог, ярьдаг. АН-ын С.Ганбаатар ч тэр, МАН-ын О.Батнайрамдал ч ялгаагүй. С.Баярцогт хэрэвзээ хувь улстөрчийн карьеараа эрсдэлд орууж, “Рио Тинто”-гийн хөрөнгө оруулалтыг Монгол руу татаагүй бол Оюутолгойн орд Тавантолгой шиг хулгай, луйврын үүр болчихсон байгаа. Жишээ нь, “Оюутолгой”-гоос “Эрдэнэс Оюутолгой” компанид өгсөн 20 сая ам.долларыг Л.Оюун-Эрдэнэ хэрхэн хулгайлсныг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Б.Энхбаяр баримт, нотолгоотой илчилсэн.

 С.Баярцогтын хэвлэлд өгсөн эшлэлүүдээс энд онцолъё.

-Саяас дээш доллартай хүн толгойны өвчтэй болно. Тэрбум доллартай хүн бол тэр мөнгө өөрийнх нь биш, ард түмний итгэлийн мөнгө. Тэгэхээр тэрбум доллартай хүн улстөрчдөөс илүү улс орныхоо төлөө санаа зовдог гэж хэлж. Яагаад гэвэл тэр хүний үйлдвэрүүд ажлын байр бий болгож байна, олон мянган айл авч явж байна.  Манайхан болохоор тэр хүний халаасан дахь мөнгийг л тоолоод байдаг.  Нөлөөллийг нь олж харж чадахгүй байна. (News.mn. 2017 он.)

–“Оюутолгой”-н төсөл 70-100 жил үргэлжилнэ. Маш олон Засгийн газар дамжина. Тиймээс Монголын Засгийн газар өөрийнхөө ой санамжийг үргэлж авч явах, өмнөх туршлага дээрээ үндэслэн гэрээгээ сайжруулж, Монголд ирэх үр өгөөжийг сайжруулж явах ёстой. (News.mn 2024 он)

–“Оюутолгой” төсөлд холбогдох баримт бичгүүд хэзээ ч нууц байгаагүй. Эдгээр баримт бичгүүдийг холбогдох цахим хуудсанд анхнаасаа байрлуулсан байгаа. Гэвч эдгээр баримт материалыг олон нийтэд мэдээлэх, тайлбарлах, сурталчлах ажил хангалттай хийгдсэнгүй өдий хүрчээ. (Baabar.mn)

– Оюутолгойн гэрээнд гарын үсэг зурдаг тэр өдөр Оросууд Их өрийн үлдэгдлийг босгож ирсэн. Оросууд Оюутолгойд орно  гэж бодож байсан чинь Англи, Австрали, Канадын компанитай гэрээнд гарын үсэг зурсанд эсэргүүцлээ илэрхийлсэн байж болох талтай. Цаг хугацаа нь тэгж таарсан болоод тэр үү, тухайн үед олон улсын зарим хэвлэлүүд тэгж бичиж байсан. (itoim.mn 2018 он)